Stichting Auteursdomein®

Nieuwsbulletin

Home
 


December 2008


D I S C U S S I E S T U K   N R .  5  

© stichting Auteursdomein (overname met bronvermelding toegestaan)
 

'Koninklijke Bibliotheek of Bureau ISBN moet boekenbrowser beheren'

'Bookmatching' brengt
 backlist terug in beeld

Goed nieuws voor de backlist: de 'matching machines' komen eraan. Bedrijven als Liveplasma, Thinkmap en Medialab maken ze operationeel voor Amazon en Sony, die er boeken, flims en muziek mee gaan matchen. De browsers brengen product en koper bij elkaar door verbanden aan te brengen in de gevonden zoekresultaten. De lezer die een boek invoert dat hem goed is bevallen, krijgt titels voorgeschoteld die ermee verwant zijn, omdat ze dezelfde schrijver hebben, of hetzelfde thema, of omdat ze vergelijkbare emoties oproepen. De verwachting is dat de consument zich binnen een jaar of vijf bij het zoeken en kopen door 'bookmatching' zal laten leiden.

Een hele generatie schrijvers en dichters ziet hier met smart naar uit, in de hoop en verwachting dat het zal bevrijden van de waan van de dag die de boekhandel in haar greep heeft gekregen en die de winkelduur van het boek dramatisch heeft verkort. De winkelduur is door aanhoudende overproductie in acht jaar tijd gedaald van circa tien jaar naar nog maar een paar maanden. De nieuwe browsers zullen duizenden oude titels terug in beeld brengen. Er zijn grote economische belangen mee gemoeid en het is ook een van de redenen waarom Auteursdomein auteurs aanraadt hun backlist vast te houden of terug te claimen, en de ongeautoriseerde en onbeveiligde verspreiding door de openbare bibliotheken probeert terug te draaien (zie discussiestuk no. 4 ).

Het is een belangrijke keuze of bookmatching helemaal wordt overgelaten aan de markt, of dat het maatschappelijk en cultureel belang er een rol in kan spelen. Volledigheid is bijvoorbeeld een belangrijke vereiste. Uit de episode waarin de ISBN-bank op slot is geweest valt te leren dat marktpartijen alleen boeken in beeld brengen voor zover hun commerciële belang ermee gediend is. Zoals bekend bleef tweederde van het jaarlijkse aantal nieuw geregistreerde ISBNs in Nederland tientallen jaren onzichtbaar, omdat ze niet werden gedistribueerd door het Centraal Boekhuis BV. Alleen een boven de markt staande partij zal het nationale titelaanbod in de breedte en de diepte kunnen ontsluiten.

Betrouwbaarheid is een andere vereiste. Voor de eigenaar van de browser zal het niet heel veel uitmaken, maar zowel voor de consument als voor auteur en uitgever is het van groot belang dat ook boeken met een kleine omzet in de juiste context komen te staan. Dit roept de vraag op waarmee de machines moeten worden gevoed. Het bekende 'Wie dit boek kocht, kocht ook...' van Bol en andere webwinkels werkt niet goed genoeg. Boeken met weinig omzet blijven automatisch steken in een onwaarschijnlijke verwantschap met bestsellers, waarbij zeldzame literaire parels worden vastgeknoopt aan Harry Potter en Bereik je ideale gewicht. Bovendien wordt eenderde of meer van de boeken cadeau gedaan, misschien vindt de koper die niet eens mooi.

De lat ligt hoog, want elke twee boeken komen in een onderling verband te staan dat door een grote groep lezers, auteurs en uitgevers als betrouwbaar moet worden ervaren. De variant van de openbare bibliotheken 'wie dit boek leende, leende ook...' bevat vergelijkbare ruis en is eveneens onbruikbaar. Auteursdomein vindt dat de auteur schade die voortvloeit uit het langere tijd aantoonbaar verkeerd positioneren van een titel moet kunnen verhalen op de exploitant van de browser. De grond daartoe zou wegvallen als de browsers interactief zijn: de positionering is dan immers in theorie geoptimaliseerd. De beste aanpak is dan ook, de relaties uit 'wie dit boek kocht (of leende), kocht ook...' open te stellen, en de consument de mogelijkheid te geven ze doorlopend te herschikken. Bijkomend voordeel is, dat dit ook weer de regelmatige herwaardering van literatuur mogelijk zou maken die in  chronische overproductie verloren is gegaan.

Wat de recensies aangaat is het begrijpelijk maar ook jammer dat de dagbladen hun materiaal niet vrijgeven. Nu zijn alleen de stukjes van Biblion beschikbaar. Deze voor eigen gebruik bedoelde, één alinea korte aankoopadviezen voor de openbare bibliotheken verschijnen tegenwoordig bij alle boekwinkels op het web. De mening van één individu heeft daardoor zo'n onmatige invloed op de online verkoop gekregen, dat het de veelzijdigheid die de overheid wil oproepen met de Vaste Boekenprijs vrijwel teniet doet. Biblion zou zich moeten beperken tot objectieve verkoopinformatie die door de zoekmachines kan worden aangevuld met pluriforme meningen.

Door de korte afstand tussen concurrenten geldt op Internet vaak dat 'the winner takes all'. Het risico is groot dat de enige boekenbrowser met winkelfunctie in het Nederlands-Vlaamse taalgebied in handen komt van één individuele marktpartij. Die zou er een vrijwel absolute marktmacht aan ontlenen, en de consument zou dat onder meer merken aan een opwaartse druk op de boekenprijs. Van de verlangde openheid, volledigheid en onafhankelijkheid zou weinig terecht komen. Die lijken het best gediend in een structuur waarin grote marktpartijen als webwinkels en openbare bibliotheken samenwerken onder de hoede van een boven de markt staande partij als de Koninklijke Bibliotheek. Ook valt te denken aan Bureau ISBN, nu de ISBN-bank aan privé-belangen is ontstegen en vrij toegankelijk is op internet.

 

P.v/dV.'08

 

 


Bekijk de nieuwe zoekmachines:

-         www.liveplasma.com, typ bijv. in het zoekveld 'Il postino' en klik op 'movies'. In voorbereiding voor Amazon.com en ook in Nederland bij enkele sterke marktpartijen.

-         demo.thinkmap.com/demos/, kies Example 1 voor films. In voorbereiding voor Sony.

-         www.oba.nl, de openbare bibliotheken lopen voor de markt uit met de Aquabrowser van Medialab. Auteurs en titels staan in de meest onwaarschijnlijke verbanden.

-         www.complearn.org, voor een blik in de verdere toekomst: machines die zelf verwantschappen vinden die het blote oog niet waarneemt. Deze 'zwarte doos' van Rudi Cilibrasi en Paul Vitányi sorteert willekeurige input op verwante kenmerken, of het nu componisten, schilderijen, virussen, of wat dan ook zijn. De machine bleek stukken tekst betrouwbaar te clusteren naar het geslacht van de auteur.

 

 



 

 

   



 


Copyright © 2008 Stichting Auteursdomein,
Kamer van Koophandel 34234682. Alle rechten voorbehouden.

 


De Stichting | Contact